1. Bijzondere Beroepsbekwaamheid
Sinds 1 januari 2015 zijn er bij wet zes Bijzondere Beroepsbekwaamheden erkend, waaronder de Bijzondere Beroepsbekwaamheid voor Manuele Therapie (BB MT).
Na het volgen van een aanvullende opleiding (Master na Master of Postgraduaat) en één jaar werken onder toezicht van een manueel therapeut, kan je als kinesist een erkenning aanvragen voor een Bijzondere Beroepsbekwaamheid in de Manuele Therapie. Om deze erkenning ook in de toekomst te mogen behouden, is het vanaf 2017 eveneens vereist om een navormingsportfolio bij te houden van gevolgde manueel therapeutische relevante cursussen, symposia, congressen, ...
De introductie van de bijzondere beroepsbekwaamheden draagt bij tot meer transparantie binnen ons vakgebied, brengt de competenties op het beroepsterrein helder in kaart en waarborgt de kwaliteit van de verleende zorg.
2. Manuele Therapie
Manuele therapie is een Bijzondere Bekwaamheid binnen de kinesitherapie die zich richt op de functioneringsproblemen van patiënten met klachten aan het bewegingsapparaat. De klachten uiten zich in het neuromusculoskeletale domein, hangen samen met beperkingen in activiteiten en participatie en kunnen de algemene gezondheid ongunstig beïnvloeden. De balans belasting- belastbaarheid wordt in onevenwicht gebracht. De wervelkolom en/of extremiteiten spelen hierbij een centrale rol.
De manueel therapeut handelt op basis van het klinisch redeneren en gebruikt specifieke behandelingstechnieken waaronder manuele technieken en oefentherapie. Bij chronische pijn worden ook de meest recente pijn neurofysiologische principes gehanteerd: advies, inzicht, educatie.
De manueel therapeut baseert zich op de beschikbare wetenschappelijke en klinische evidentie en benadert vanuit het biopsychosociaal kader iedere individuele patiënt op holistische wijze.
Er worden functioneringsproblemen behandeld waarvoor wetenschappelijke evidentie bestaat voor de effectiviteit van het manueel therapeutisch handelen. Verder bestaat wereldwijd voor het manueel therapeutisch handelen klinische evidentie met een brede(expert)consensus binnen de kinesitherapie en haar specifieke domein
3.1. Wie is manueel therapeut ?
Een wettelijk erkend manueel therapeut heeft na zijn master opleiding tot kinesitherapeut een vervolgopleiding Manuele Therapie gevolgd aan een door de wet erkende en gesubsidieerde academische instelling.
De opleiding omvat naast het verwerven van vaardigheden, een bewegingsanalyse op basis van het biopsychosociaal model die leidt tot het instellen van een behandeling. De therapie is een combinatie van hands-on technieken aangevuld met advies en aanleren van oefeningen vanuit het hedendaags benaderen van de neurosensomotoriek.
Manueel therapeuten hebben een universitaire Master na Master of een post-graduaat of een certificaat van Haute Ecole Libre de Bruxelles (CREA-HELB), UAntwerpen, UC Louvain, UGent, KU Leuven, U Luik en VU Brussel. Elke erkende manueel therapeut heeft bijgevolg een diploma of certificaat van een IFOMPT-erkende opleiding. De opleiding manuele therapie aan de ULB is gestart in januari 2023 en heeft voorlopig nog geen aanvraag tot IFOMPT-erkenning ingediend.
In België voldoet, met uitzondering van de ULB, elke universitair opgeleide manueel therapeut aan de internationale standaarden van het IFOMPT (International Federation of Orthopaedic Manipulative Physical Therapists), welke een subgroep is van het WCPT (World Confederation for Physical Therapy), de door WHO erkende wereldorganisatie voor kinesitherapeuten.
Sinds 1 januari 2017 kunnen enkel afgestudeerden van onderstaande opleidingen nog in aanmerking komen voor het verkrijgen van een erkenning als kinesitherapeut met de Bijzondere Beroepsbekwaamheid Manuele Therapie.
Meer info ivm de opleidingen tot manueel therapeut ?
- Nederlandstalig onderwijs:
- Universiteit Antwerpen
- Universiteit Gent
- Universiteit Leuven
- Vrije Universiteit Brussel
- Franstalig onderwijs:
- Haute Ecole Libre de Bruxelles
- Université Catholique Louvain
- Université Libre de Bruxelles (nog geen aanvraag tot IFOMPT-erkenning)
- Université Liège
Op zoek naar een gecertificeerde manueel therapeut in jouw regio? Klik hier.
3.2. Indicaties voor manuele therapie
De NMS (neuromusculoskeletale) stoornissen en in het bijzonder de vertebrale klachten (lumbago/lumbalgie, dorsalgie, torticolis /cervicalgie, ischialgie, cervicobrachialgie) omvatten de meest gekende indicaties en motief tot consultatie bij een manueel therapeut. Daarnaast vormen deze vaak een studieonderwerp bij verder onderzoek.
Niettemin hebben ook andere NMS stoornissen, zoals pijnen in de onderste en bovenste ledematen, tendinopathieën, cervicogene of tension hoofdpijn een behandelmotief en zijn deze frequente indicaties.
De manueel therapeut zal trouwens ook fantoompijnen, CRPS ( Complex Regional Pain syndrome) en centraal gesensitiseerde pijn behandelen.
3.3. Effectiviteit van manuele therapie
Centraal bij de werking van een manueel therapeut staat het evidence-based werken, dit na vergaand klinisch redeneren.
Onderzoek naar de effectiviteit van manuele therapie staat voorop. De effectiviteit wordt veelal geëvalueerd op basis van volgende criteria :verbetering van pijn, functie, beperking, levenskwaliteit. Er wordt vergeleken tussen verscheidene technieken, gaande van manipulaties, mobilisaties, soft tissue technieken, algemene en specifieke oefentherapie tot en met de standaard medische zorg, bestaande uit actief blijven, geruststellen, educatie en medicatie.
Overzicht effectiviteit volgens klacht
Een belangrijke doelgroep zijn patiënten met lage rugpijn. Er bestaat een sterke evidentie dat manipulaties een meerwaarde bieden in de acute en subacute fase.
Bij chronische lage rugpijn is de evidentie matig tot sterk. Andere behandelingen in combinatie met manipulaties geeft beduidend betere resultaten, dan zonder.(1) Manuele therapie bij lage rugpijn is dus effectief en blijkt ook kosteneffectief. (4)(5) Dit is volledig conform het zorgpad lage rugpijn en radiculaire pijn (KCE-richtlijn, Federaal Kenniscentrum Gezondheidszorg, 2017)
Dezelfde resultaten werden gevonden bij de behandeling van nekpijn: manuele therapie geeft sneller resultaat, is meer effectief en kost minder. (3)
Bij chronische muskuloskeletale afwijkingen en pijn is er evidentie voor het gebruik van educatie rond pijnneurowetenschap. (6) Bij patiënten met lage rugpijn en nekarmpijn op neurogene basis wordt eerder het gebruik van neurogene mobilisatietechnieken ondersteund. (8) Ook bij de behandeling van een ruime waaier aan andere pathologiëen, zoals osteoartritis van de knie, (9, 10) temporomandibulaire dysfuncties (2), carpal tunnel syndroom ( 7)... is een rol voor manuele therapie aangetoond.
Referenties:
1- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24976749
2- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26144684
3- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12714472
4- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15556954
5- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24986566
6- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27351541
7- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26281946
8- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28704626
9- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27860218
10- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28535547